Etxebizitza

Atzo, Patxi Entziondo Batarrita arkitektoak Hirigintza-garapenaren bilakaera Lekeition (1939-1960) berbaldia eman zuen Azkue aretoan. Kontu askoz aritu zen (azkenean labur geratu zitzaigun), eta tartean etxebizitza sozialen gainean egin zuen berba: Casas Baratas (1954), san Andreseko etxeak (1973) eta Trinkete aurrekoak. 

Arranegi bueltako etxeak, sasoi hartan behintzat, ez ziren oso osasungarriak: argi gutxi (bat ere ez esatearren) barruko geletan, eta horren ondoriozko hezetasuna, batez ere. Eta horri konponbidea eman nahian edo egin omen ziren lehenengo etxebizitza sozialak Lekeition: Casas Baratas-ekoak. Leiho zabalak eta gelak argiztatuta. Aurrerapen bat.

Baina, etxe haiek egin zituztenek ez zuten gogoan hartu beste baldintza bat: pertsonako zenbat metro karratu behar zen gutxienez. Poxpolo kaxak egin zituzten, eta, hala, batzuk etxe haien sotoetan bizi ziren goiko pisuan lekurik ez eta. Hartu kontuan sasoi hartan familiako 3-4 seme-alaba izaten zirela. 

60-70eko hamarkadetan, Lekeition edonondik urrun geunden: bide eskasak hara-hona ibiltzeko, Autxagane tontorra zen bihurgunez josia (gaur gane du izenean, baina han ez dago aldaparik). Pentsa, Markinako Eskola Laboralera joaten zirenak bertan geratzen ziren astean zehar, eta 18 kilometrora bakarrik dago (Milloi ere ez zen gaur egunekoa). Eta, zer esanik ez, kanpoan lan egiten zutenak kanpoan geratzen ziren bizitzen. Gauzak aldatu egin dira: bide hobeak, Autxagane ez da mendi ez bihurgune, Trabakun ez dago errebueltarik ere, eta Trabakutik aurrera autopista daukazu. Beraz, kanpoan lan egin arren, langile horiek guztiak, nagusi zein gazte, buelta egiten dute herrira, eta etxebizitzaren arazoa areagotu egin da.

Lekeitioko Udaletik 3an, etxebizitza sozialei buruz galdetu zen. Hona erantzun bi. Intentzio txarrik gabe, baina galderak erantzuna baldintzatu zuen.

Aitorrek, esate baterako, galderari erantzun zion

 

Agurtzanek, berriz, arazoa bere gordinean planteatu zuen:

 

Kontuak kontu, arazoak bere horretan segitzen du.

 

Urteak joan urteak etorri ez dirudi konponderik jarri zaionik: arazoa handitu eta handitu baino ez da egin eta herrian egingo diren hurrengo etxeek (Frailekietan eta Beitian) ere ez dute ezertan lagunduko ez dira-eta gazteen eros ahalmenerako. Turismo basatiaren kontra omen gaude. Bai? Aspaldiko aldarria da, Baina aldarri egiten duenak aldarri besterik ez du egiten, aldarrian geratzen da. Denok dakigu norentzat dira etxe horiek.

 

Txin txin, txin txin, diruaren hotsa...

 

Kartel horietako euskara ereduaz (lekeitiarkeriak eta ahozko hizkuntzaren esateko moduak) hurrengoan egingo dugu berba.