LEKITTARRAK

Margari Uribarren eta dantzariak

Desmemoriak luzeak ditu sustraiak. Batzuetan, denboraren joan hutsak eragiten du ―eta haren lagun arduragabekeriak― eta beste batzuetan, berriz, desmemoria aktiboa da (bietakoak ditugu gure herrian, eta beste edozein lekutan).

Margari Uribarren dugu, seguruenik, bietakoa jasandakoa gurean. 

Maiatzaren 18an, Bizkaiko 45. dantzari eguna izan zen Lekeition. Lehenago ere hartu izan du gure herriak egun hau (1984 eta 2016); oraingoan, baina, 700.urteurrenaren harira Udalak berak eskatu du ekartzeko herrira ospakizun hau. Eta guztietan ibiliko zen antolamendu lanetan Etorkizuna dantza taldea, 50 urte luzeko ibilbide oparoa duen dantza taldea. Urte horietan gehienetan dantza talde bakarra izan da herrian. Ez zen horrela izan, ostera, hasierako urteetan.

Izan ere, 1975 hartan, bazen herrian dantza talde bat: Kaxarranka. 

Pako Okamikak kontatzen digu, bere Diez lustros en la villa de Lekeitio liburuan, nola sortu zen dantza taldea

Margari berak beste bertsio bat kontatzen digu Dzanga 14an

Horko Petain hori goiko Juan Arrasate bera dugu, Testutik ondorioztatu genezake ekimena Petainena izan zela eta hark jo zuela Margarirengana. Meritua haiena. Meritua, ze, sasoi ilun haietan inork ez zuen bere burua eta bere kabuz hala-hola eskaintzen euskal munduarekin zerikusia zuen ezertarako, eta Margarik pausua eman zuen aurrera. 

 

 

 

1964ko talde hura, Ramon Alzibar Ramon Botxo eta  Jose Antonio Gonzalez Perkura ―gerora Margarirekin batera ibiliko zen dantzan erakusten Kaxarranka dantza taldean apuntatzen ziren umeei― tartean.

Hala, joanean joanean, 1975 heldu zitzaigun, eta Franco azken hatsa eman beharrean. Nabarmen zegoen aldatuta giroa, eta jendea hasita zegoen beste batzuek urratutako bideak ibiltzen. Eta, zer diren gauzak,  Lekeition bigarren dantza talde bat agertu zen: Etorkizuna. Zergatik eta zertarako bigarren dantza talde bat?

Irakurrita daukagu ―ez dugu testua topa, baina agertuko da― orduan katekisia ematen zutenen burutazioa izan zela: beren erlijio ikasle haiek  ez omen zuten beste zereginik erlijioa ikastetik aparte geratzen denbora librean. Eta hala, bada, dantza talde bat muntatu zuten dagoeneko beste bat zegoen lekuan... musika banda bi, estudiantina bi, gazte talde bi, dantza talde bi, triatloi talde bi... Zenbaki bakoitiak ederragoak dira.

Lekitxarrak 1 liburukoak dira hauek

 

1960kotzat jotzen da, baina geroagokoa dela begitanduten zaigu: Pako Okamikak ematen duen urteagatik eta argazkian ageri diren batzuk ikusita.

 

 

Jokin Erdozia, Agurtzane Gojenola,  Agurtzane Lopez, Margari Uribarren, ?, ?, eta Amagoia Murelaga

Lekitxarrak 2 liburukoak beste hauek

 

1977, Ispasterreko udaletxean ikurriña ipini zan eguna

Joseba Erkiaga, Josu Erkiaga Atila, Armando Beitia, Adan Aretxaga, Pipo, Andoni Madariaga, Elbi Sesma, ?, Jabi Goitia, ?, Jon Madariaga, Sorkunde Gezuraga, Pedro Akarregi, Eva Jauregi, Jose Antonio Gonzalez Perkura, Lourdes Gabikagogeaskoa Lulu, Mirari Uribarren, eta besteak diagonalean eta ezkerretik eskumara: ?, ?, Eli Lopez, Miren Tere Aboitiz, Agurtzane Lopez, Arantza Kintana, Nati Laka, umia?, txistularia?, ?, Miren Gojenola, Jaione Legarza, ?

 

Kurik 4an, Iñaki Irigoienek Andreen aurreskuari buruzko artikulu batean ageria da 1975ean Kaxarranka taldeak eta Etorkizuna dantza taldeak zeinek bere aldetik dantzatu zutela plazan Andreen aurreskua.

 

 

Artikulu osoa irakurri eta jaisteko, egin klik hemen: Andreen aurreskua, Eguzki dantza

1978-79 bitartean Kaxarranka taldeak iraun zuen, baina zail da halako leku txikian dantza talde biri eusten, eta Jose Antonio Perkurak, eusteko egin ahalak egin arren, azkenean, etsi egin zute.

Argazkian, Eli Lopez (1975ean Kaxarrankakoek Andreen aurreskua dantzatu zutenean kateburuan joan zen dantzaria) eta Jon Madariaga, azken aldiko Kaxarranka taldeko dantzarietako bi.

 

Margari Uribarrenek eta Kaxarranka taldean ibilitakoek eta haiek urratutako bideak aitortza eskasa izan dute gurean. 2001ean, Aittitta Txiki kultur taldeak omenaldi txiki bat egin zien Petaini eta Margariri abenduaren 25ean, Barandiaran aretoan. 

Desmemorian galduak, batzuk ahaztu eta beste batzuk sakatu.

 

 

DZANGA 11

Dzanga 11n, jende askoren adorea nabarmentzen da: esku-lan taldeko andrena, Victor San Migelena Indian misiolari bizi osoan, Zumatzetako aeroplanoaren egileak, Estudiantina diskoa grabatzen... 

Baina, bakarra aukeratzekotan, Miguel Muñoz-ekin geratuko gara. Zenbaki honen bidez jakin genuen Miguel, materia nahieran moldatzen zuen Miguel, materiarik gabeko mundura joana zela beste era bateko harrien bila, Ereñoko marmol gorria baino gai moldagarriagoen bila.

Dzangakoek esan ziguten material bila zebiltzala hurrengo zenbakian Miguelen gainean sakonago idazteko. Gaur arte.

 

 

 

Aldizkaria ikusi eta jaisteko, egin klik hemen: Dzanga 11

 

 

 

Miguel Muñoz, Artxindonan jaioa, luzaroan bizi izan zen Lekeition, eta San Iñazio auzoan Lekeitio taberna izan zuen. Ez dakigu zenbat edari saltzen zuen, baina hango tertulia haiek ez zituen paittarrak bakarrik eragiten. 

 

Eskultura bi ditu herrian. Askok nork eginak diren ere ez du jakingo, eta gutxiago nor den Miguel Muñoz.

 

 

 

 

 

Azkueren omenez egina eta 1984an jarria, lehenengo kanpandorrearen ondoan, eta handik urte batzuetara Kultur Etxearen aurrean.

 

Zer pena sasoi hartan (gazte eta berde) dirurik ez izana haren obra bat erosteko.

 

Gu eta gure desmemoria. Gu eta gure axolagabekeria. Miguel Muñoz. Esker txarreko gure herri honen desmemorian galdutako eskultorea.

 

 

Expedición Magallanes-Elkano

Vuelta al mundo

Atzo, San Juan, eta domekan, San Pedro. Biak itsasoari lotutako santuak, santu-santuak ere ez ziren izango baina, San Juanik eta San Pedrorik izan bazen behintzat.

1982an, gazte batzuk ailegatu ziren Lekeitiora Soriatik. Asmo zoro bat  zekarten buelta-bueltaka buruan: itsasontzi bat egitea (goleta) euren eskuekin, Elkano eta Magallanesen antzera munduari buelta emateko. Bada, ametsetan pentsatutako itsasontzi hura itsaso gainean ikusi genuen 1984ko maiatzaren 15ean. Maria Errota izatekoa zen, Itsaso-Petronor uretara bota zutenean, eta, gaur egun, Atila da. Ur gainean dabil, baina munduari buelta ematearena amets geratu zen.

 

 

 

Erdiko orrialde bikoitza

Liburukia ikusi eta jaisteko, egin klik hemen: Expedición Magallanes-Elcano Vuelta al mundo

 

 

Ignacio Montes Abad

Gaurko egunez, 1985ean, ETAk Iñaki Montes hil zuen Bergara kalean, haren etxearen ateta parean. Iñaki mariñela zen, eta lekeitiarra.

 

Udala eta udal hauteskundeak, 1995

1995ean aurkeztu zuen HBk azkenen aurrekoz zerrenda bat udal hauteskundeetan; izan ere, legez kanpo utzi zuten 2003ko martxoaren 27an.

 

 

Liburukia ikusi eta jaisteko, egin klik hemen: HB 1995, Programa eta hautagaitza

 

Zerrendak hauek izan ziren:

Eusko Alkartasuna (EA) 

1. Joseba Andoni Gezuraga Uribarren 2. M.aPilar Robles Barainka 3. Juan Mari Endeiza Arana 4. Ramón Alcibar Arrasate 5. Ainhoa Iturraspe Larreategi 6. M. Jesús Santamaría Larreategi 7. Alberto Akarregi Muniategi 8. Mirari Agirre Goitia 9. Juan Tomás Lejarcegi Atxikallende 10. M.aTere Gabiola Alcibar 11. Bictoria Ortuondo Arza 12. Ane Robles Murelaga 13. José Uskola Erkiaga Suplentes: 1. Angelita Murelaga Zilloniz 2. Alberto Barbarias Zuberogoitia 3. M.aJesús Zumaran Larrinaga 

Euzko Alderdi Jeltzalea–Partido Nacionalista Vasco (EAJ–PNV) 1. 

Xabier Txakartegi Zendoia 2. Sabino Laucirica Itza 3. María Antonia Sesma Iturbe 4. José Ignacio Izurieta Mendieta 5. Jaione Arrasate Anacabe 6. Fco. Mikel Eiguren Mendieta 7. Elvira Goitia Urkiaga 8. Jon Mendiguren Laca 9. Joseba Izaguirre Icazuriagagoitia 10. Ramón Antxustegi Achurra 11. Maiteder Erkiaga Laka 12. Mirari Akarregui Robles 13. Txomin Goitia Barainca Suplentes: 1. Joseba Jaio Gogenola 2. Miren Goitia Gabiola 3. María Teresa Anacabe Hoyos

Partido Socialista de Euskadi – EE (PSE–EE (PSOE)) 

1. Rodolfo Fernández García 2. Alfonso Fayos Arnaiz 3. Antonio Diaz Tomé 4. Marciano López Alejo 5. Luis Egea Martínez 6. Pedro Temprano Prieto 7. Fco. Martín Sirvent Urquidi 8. Francisco Javier López Alvarez 9. Alfonso Maña Fraga 10. Luis Alberto Treceño Bascones1 1. Segundo Real Pereira 12. Juan Manuel Aberasturi Delgado 13. Manuel Lavin Santamaria Suplentes: 1. Ana Gómez Gómez 2. Ramón Hernando Ortuzar 3. María Teresa Pérez Pérez

Herri Batasuna (HB) 

1. Manuel Javier Arrinda Urizar 2. Miren Jaione Murelaga Izaguirre 3. Zigor Chopitea Basterrechea 4. María Begoña Lorente Churruca 5. Jesús María Egurrola Zabala 6. Olatz Dañobeitia Ceballos 7. Ignacio Guezuriaga Ozcorta 8. M. Lourdes Alcibar Aguirre 9. Ane Miren Sustaeta Badiola 10. Juan Luis Nachiondo Arrizubieta 11. Joseba Andoni Murelaga Izaguirre 12. M. Elvira Eiguren Goitia 13. Juan Carlos Licona Ituarte Suplentes: 1. José Ramón Menchaca Aldazábal 2. Iñaki Gallastegi Lagar 3. Jon Andoni Seijo Arrinda 

 

Emaitza:

EAJ = 6; HB = 4, EA = 3, eta PSE-EE = 0.

Horrenbestez, Xabier Txakarteegik alkatetza berreskuratu zuen 

 

Udala eta udal hauteskundeak 1987

1987an, gauzak ederto aldatuta zeuden: Euskadiko Ezkerra ez zen aurkeztu eta EAJ bitan zatituta zegoen: EAJ eta EA. Artzallus eta Garaikoetxea, Garakoietxea eta Artzallus, zein baino zen. Kontua da Lekeitioko EAJko koadro gazteenak eta nagusien ordezko izan behar zutenak EAra joan zirela 1986an, tartean batzokiko orduko burua bera. Baina...

 

Gazte gera gazte eta ez gaude konforme... kantatzen zuen Lurdes Iriondo zenak ―eta kantatzen genuen ozen― Ez dok Amairuren kantaldi gogoangarri haietan.

EAJtik EAra joan ziren, esku hutsik joan ere. Horren erakusgarri 1987k udal hauteskundeetarako zabaldu zuten eskuorria, 1979ko hauteskundeetan Herri kandidaturak zabaldu zuen itxura eta estilo berekoa.

 

Emaitza? HB, 5; EAJ, 4 eta EA, 4. 

EAJkoak pozik, EArekin batuta alkatetza eurena zelakoan. Oker. lagun, oker. EAk HBren aldeko apustu egin zuen eta Juan Carlos San Miguek izan zen alkate. Zergatiak Atilari-eta galdetu.

 

 

 

 

Eskuorria ikusi eta jaisteko, egin klik hemen: EA 1987, Programa eta hautagaitza

 

Lekeitioko berbak V

Azkenik, 2003ko udaberrian Lekeitioko berbak 5: Onomatopeiak (2) heldu zen.  Barruan, fuit eta turrit. Halakorik!

 

 

 

 

Liburukia ikusi eta jaisteko, egin klik hemen: Onomatopeiak (2), Lekeitioko Berbak 5

 

Maiatzaren 25ean,  udal hauteskundeak izan ziren. EAJk irabazi zituen. Ahalegin txiki bat egin zuten sail honekin segitzeko, arin batean bertan behera itxi ere bai.

 

 

 

Lekeitioko berbak IV

Lekeitioko berben 4 zenbakia Irainak izan zen. Errata bat tarteko 2003ko negua jartzen zuen 2002 jarri beharrean. Tontolapiko, tontolaba eta tontoarro. Eta zitalak. Batzuk kontu iraingarrietan bakerik ez. 

 

 

 

 

Liburukia ikusi eta jaisteko, egin klik hemen: Irainak, Lekeitioko Berbak 4

 

 

 

Lekeitioko berbak III

Eta 2002ko udaberria heldu zen, eta harekin batera Lekeitioko berbak 3: Onomatopeiak (1).  Barruan, zer pentsatu ematen duen esaera bat: part bota. Zoritxarrez, aspaldion nahi baino gehiago jarri izan dugu praktikan. 

 

 

 

 

 

Liburukia ikusi eta jaisteko, egin klik hemen: Onomatopeiak (1), Lekeitioko Berbak 3

 

 

 

 

Manuel Vicente Gonzalez Vilorio

Gaurko egunez, 1984an, ETAk Manuel Vicente Gonzalez Vilorio hil zuen Ispasterren. Manuel Vicente Ispasterreko udal idazkaria zen.

 

Lekeitioko berbak II

Lehenengo zenbakia 2001eko udaberrian agertu zen eta gaia, zelan ez, Itsasoa izan genuen. Gaur egun, behar bada, beste bat izango litzateke: itsasoaren kontua historia dugu eta arkeologiaren langai. Bizibide zena Kirol eta aisi dugu. Gure arbasoek ikusiko balute zertan den beren ondarea...

 

Bigarrena 2001eko udazkenean etorri zen eta gaia, oraingoan, eguraldia.

 

 

 

Liburukia ikusi eta jaisteko, egin klik hemen: Eguraldia, Lekeitioko Berbak 2

 

Lekeitioko uda definitzeko esanda, hemen barruan topako dugu berba apropos bat: bagea. Zer diren metaforak!

 

 

 

 

Lekeitioko berbak I

2000. urtean, Andoni Seijok, sasoi hartan udaleko kultura zinegotzia, lantalde bat bildu zuen Lekeitioko berben inguruan lan egiteko asmotan. 

 

 

Aurrerago, beste irudigile batzuk ere batu ziren: Kepa Altube, Joseba Markuerkiaga eta Jon Zubiaur.

Lantalde haren lanaren lehen emaitza 2001eko udaberrian agertu zen:

 

 

 

Liburukia ikusi eta jaisteko, egin klik hemen: Itsasoa, Lekeitioko Berbak 1

 

Liburukian bertan daukazue azalduta zer bide egin zuten emaitza honetara ailegatzeko.

 

Liburuki hauek udalaren webgunean egon beharko lirateke denon eskura, eta, hasieran, egon ere egon ziren jatorrizko liburukien pdf-ak. Zoritxarrez, lehenengo hirurak bakarrik eta denbora tarte labur batean. Gero, batek daki zer lunbrerak webgunetik kentzea pentsatu edo agindu zuen. Ondorioz, laugarrena eta bosgarrena geuk eskaneatu behar izan ditugu.

 

Liburuki hauek aspaldi daude jarrita Iñaki Madariaga Valleren webgunean (https://lekitxokobibliografia.blogspot.com), baina gure asmoa Lekeition izan den ahalik eta argitalpen gehien jartzea denez, guk ere jasoko ditugu.

 

 

 

 

 

Udala eta udal hauteskundeak 1983,  eta VII

Euskadiko Ezkerrak, aurrekoan jarritako eskuorrian, Bizkaiko Batzar Nagusietarako zeukan programa ere aurkeztu zuen.

 

 

 

Programa ikusi eta jaisteko, egin klik hemen: Decidete por la izquierda, Vota Euskadiko Ezkerra

 

 

 

LEKITTARRAK

La Villa de Lequeitio, ensayo histórico

 

Aurreko batean esan genuen Francisco Okamikaren liburu bakarra geneukala pdf-an, eta ahaleginduko ginela besteak eskuratzen. Ahaleginak eman digu fruiturik.

 

 

Liburua jaisteko, egin klik hemen: La Villa de Lequeitio, Francisco Okamika

 

 

 

Udala eta udal hauteskundeak 1983,  VI

Euskadiko Ezkerrak ere bere eskuorria zabaldu zuen euren hautagaitza aurkezteko. Talde hartan, gaztetan komunistatzat genuen nagusi bakarra zegoen: Manuel Endeiza －Patxi komunistia beste arrazoi batzuk tarteko  zen komunistia－. Manuelen gainean, hurrengoan egingo dugu berba.

Urte hartan, aurkeztutakoen aldetik behintzat, hautagaitza hau izan zen dibertsoena. Gure herri polarizatu honetan alde bi behar ditugu beti bata bestearekin mokoka aritzeko: musika banda bi, alderdi politiko bi, dantza talde bi, Estudiantinia eta Rondalla, triatloi talde bi, eskola eta ikastola..., eta Euskadiko Ezkerrak ez zuen luze iraun alderdi modura Lekeition, hautagaitzen aldetik behintzat.

 

 

 

Eskuorria ikusi eta jaisteko, egin klik hemen: Talde honekin, oraingoan Ezkerra

 

Udala eta udal hauteskundeak 1983, V

Eta beste eskuorri bat kaleratu zuten: Autonomiarako Euskal Estatuto Baten Oinharriak. Bazen estatutu bat, 1979ko urriaren 25ean erreferendumean onartua. Ez zen ona, antza, estatutu haren osteko hauteskundeetan parte hartu bai, baina beren aulkiak bete ez zituztenentzat. Eskuak libre EAJrentzat beren nahieran antolatzeko gobernuaren erakundeetako langileria, Ertzaintzan beren jendea jartzeko...  45 urte joan dira harrezkero, eta Herri Batasunaren oinordekoak dira Espainiako gobernuaren euskarri sendoenetako bat. Santo Tomás...

 

 

Eskuorria ikusi eta jaisteko, egin klik hemen: Herri Batasuna, Autonomiarako Euskal Estatuto Baten Oinharriak 

 

 

 

 

 

Udala eta udal hauteskundeak 1983, IV

Egitarau orokorrarekin batera, Lekeitioko kandidatura eta alternatiba aurkezten zituen eskuorria ere zabaldu zuen. Ez zen Herri Kandidaturak aurkeztutako hautagaitzaren lako zabala, eta Herri Batasunak alderdi, sindikatu eta independente ugari bildu arren, koalizioaren gidaritza KASek eta HASIk bereganatu zuten. Ondorioa argi eta garbi geratu zen kandidaturaren lehen postuei erreparatuta. Eta garbiago helburu nagusien zerrendari begiratuta:

 

 

 

Eskuorria ikusi eta jaisteko, egin klik hemen: Herri Batasuna, udal hauteskundeak Lekeitio 1983 

Euskadiko Ezkerra eta Herri Batasuna zein bere aldetik aurkeztuta, Hont legeak bereak egin zituen: 1979ko 8-5 emaitza 9-3-1 bihurtu zen, hau da, EAJk zinegotzi bat gehiago eta besteok bat gutxiago. Txilindroa lau urtean. Hori bai, saneamentuaren kontuan atzera egin zuten.