2025/03/23

Nuklearrak gure inguruan

70.eko hamarkadan Iberduerok zeukan plan nuklearra ez zen txantxetan hartzekoa: erreaktore nuklear bina Lemoizen, Ogellan, Deban eta Tuteran. Euskal kosta nuklearra deitzen genuena.

Ogellan ezer gutxi egin zuten, Deban lurrak salduarazi zizkieten baserritarrei eta Iberdueroren esku geratu ziren onura sozialaren izenean (oraindik batzuk borrokan ari dira lurrok berreskuratzeko), eta Lemoizen aurrera egin zuten. Tuteran, Gladys del Estal hil zuten.

1979an, Three Mile Islandeko istripua (Harriskurg) gertatu zen eta nabari geratu zen zer arriskutsuak ziren zentral nuklearrak. Baina, zer ardura gure gerifalteei? Lemoizekoak aurrera segitu zuen. Botereak hizkera bakarra ulertzen du. Han segitzen dute eraikinek. Lemoizek ez zuen sekula funtzionatu, baina zutik dirau. Mamu bat.

1986an, Txernobilgo hondamendia gertatu zen, eta itxura batean zentral nuklearrenak egin zuen. Matxan zeudenak jarraitu zuten, baina ematen zuen ez zela besterik eraikiko. Are gehiago Fukushimakoa, ―itsasertzean kokatutako zentral nuklearra― gertatu zenean: lurrikarak eta tsunamiak eragindako hondamendia.

Pentsatu zer izan zitekeen halako bat gure kostaldetxo honetan, 50km tartean, 6 erreaktore nuklear jarrita.

Baina energia nuklearra bueltan dator. Bruselaseko jauntxoek, inork aukeratu ez dituen horiek berak, berde erantsi diote nuklearrari. Harrezkero, energia nuklearra berdea da, garbia, ezer kutsatzen ez duena. Adi, zentral nuklearrak bueltan datoz, mozorrotuta. Eta haiekin batera borrokak bueltatu beharko du. Sekula ez da joan, baina irabazitzat geneukana eta ahaztuta, berriro daukagun hemen.

Borroka hark gauza asko erakutsi zizkigun eta gauza asko utzi etorkizunerako, tartean paparrean erabat itsatsita eramaten genituen pegatinak; gaur egun, mitikoak, eta herri honen ondare bizi.