SUSTRAIA 12

 

 

Aldizkaria ikusi eta jaisteko, egin klik hemen: Sustraia 12, kaleratutakoa

 

 

Aldizkaria ikusi eta jaisteko, egin klik hemen: Sustraia 12, originaletatik

 

 

 

 

 

 

 

SUSTRAIA 11

Guk daukagun Sustraia 11k ―jatorrizko grapa ugertu eta guzti― begira ematen du: azalean ez dakar Sustraia. Baina irakurtzen hasita, hara non agertzen den ohiko izenburudun orrialdea barruan, azken aurreko tokian hain zuen. Azkena lehenen eta lehena azken. Akats bat muntatzeko unean.

 

Kontua da, Sustraien peskizan, beste ale bi eskuratu ditugula, eta, sorpresa, biak daude gurea bezala grapatuta. Akats larregitxo.

Orduan, beste teoria bat eraiki dugu: orriak nahita trukatu zirela. Hala izan ote zen? Ez dakigu. Guri teoria plausiblea begitantzen zaigu benetako azala ikusita... sasi guztien gainetik eta hodei guztien azpitik ematen du aldaketak. 

 

Gladys del Estal 1977ko ekainaren 3an hil zuen Guardia Civil-ak, tiro bat emanda Tuteran, nuklearren kontrako manifestazio baketsu batean. Manifestazioak eta kontzentrazioak baketsuak izaten ziren harik eta Guardia Civilak edo grisak agertu arte ―orain ere antzera izaten da―. 

   

Itxura batean, norbaiti ez zitzaion gustatu hain azal esplizitua.

 

 

Aldizkaria ikusi eta jaisteko, egin klik hemen: Sustraia 11, kaleratu zen moduan

 

 

Aldizkaria ikusi eta jaisteko, egin klik hemen: Sustraia 11, kaleratu behar zen moduan

 

Aldizkaria ikusi eta jaisteko, egin klik hemen: Sustraia 11, originaletatik

 

 

 

SUSTRAIA 10

Irakur ezazue Edozein marginaturen edozein egun. 48 urte ditu artikuluak, eta ezer gutxi aldatu dira gauzak denbora tarte horretan.

 

Aldizkaria ikusi eta jaisteko, egin klik hemen: Sustraia 10, kaleratutakoa

 

 

 

 

Aldizkaria ikusi eta jaisteko, egin klik hemen: Sustraia 10, originaletatik

 

 

SUSTRAIA 9 bis

Bada Sustraia bat zenbaki gabekoa. Besteena atalak alderatu behar izan ditugu gainerakoen hurrenkeran zer leku zuen jakiteko: 9.aren eta 10.aren artean, 9 bis beraz. Arrazoia batek daki. Beharbada nola zenbatzen den ahaztu zuten hilero izateko asmoa ez betetzean.

 

Egia esateko, ez dakigu zer hartuta ibiliko ziren ―soso samarrak ziren izan ere―. Ez zuten, bada, sexu kontsultak izeneko atal bat sartu aldizkarian! Bromatzak hartu beharko dugu, ze bestela...

 

 Aldizkaria ikusi eta jaisteko, egin klik hemen: Sustraia 9 bis, kaleratutakoa

 

Aldizkaria ikusi eta jaisteko, egin klik hemen: Sustraia 9 bis, originaletatik

 

 

SUSTRAIA 9

Sustraia 9aren azala urte bateko ibilaldiaren isla izan zen: aurreko 8 zenbakien azalak denak batera. Eta barruan, urte osoan landutakoen pastel eder bat euren berbetan.

 

Horrez gain, Mikel Zarateren kolaborazio bat, Tetxuk sinatutako artikulu bat alkoholaren arriskuen gainekoa ―sasoi hartan, talde antialkoholikoak indar handia zuen― 

 

Alkoholak ez du inor askatzen baizik eta lotzen

Eskolapean, monjen horman, gaiak bere lekua ―murala― zuen, beti lez lerdoren batek gainean idatzita.

 

Eta ikusteko denetik zegoela aldizkarian, eta ez bakarrik nuklearren kontrako borroka, Sendotzaren ―orduan, konfirmazioa esaten genion― gaineko artikulua. Ez dago esan beharrik nork idatzitakoa izango den

Interesantea, arrantzaleek Venezuelan izandako esperientziaren kontaketa.

 

 

 
 

 Aldizkaria ikusi eta jaisteko, egin klik hemen: Sustraia 9, kaleratutakoa

 

Sustraia 9aren originalak orrialdeak ditu faltan. Osatutakoan jarriko dugu.

 

 

 

 

SUSTRAIA 8

Indartsu agertu zen Sustraia 8a, sustraitzen zegoen seinale. Etorkinei elkarrizketa, etxebizitzaren arazoa ―etxe hutsen gai errekurrentea, eta harrezkero 47 urte joan dira; hutsean, antza―, publizitatea, gazteria, euskara batua, alfabetatzea...

 

Eta Besteena atalean, La Voz de Españakoa? Leiru, leiru

 

 

Zutabe osoa irakurri nahi duenak hemen dauka, bigarren orrialdean. pentsa eta esan. Lotsarik tantarik ere ez.

Etxebizitzen atalean argazki batzuk daude

Ea dakizuen non zegoen ezkerreko hori. Eskumako goikoa ―ikusi egin behar zen harrizko zelako etxea bota zuten― Gamarra plazan daukagu; beste, Eskolapean.

 

Kirol komisiokoek parkean egiten hari ziren etxola triste hura zertarako zen azaldu behar izan zuten: aldagelak ziren eta ez, txutxumutxuek ziotenez, narrutan egiteko leku bat. Takok eta Gorrik jaso zuten, eta plazapeko aldagelak egin zirenean eraitsi zen.

Artikulu batzuk ageri dira sinatuta: gazteriarena Poto-k sinatzen du eta hori Pototo da; Bizi gaitezen bakean, A.E.-k, eta tonua ikusita A.E. hori, bistan da, Aitor Etxebarria da, eta sara, berriz, ez dakigu nor den.  

Bizi gaitezen bakean artikuluaren gaiari buruz aipamen bi daude aldizkarian: A.E.-rena eta Egunerokoan datorrena manifestarioaren ondoko liskarren gainean.

 

 

 

Zer gertatu zen Lekeition guk ez genuen ikusi, Bilbon geunden handik ezin irten ezinik. Ondo gogoratzen dugu zenbat egur eman ziguten bakearen izenean.

 

 

Espainiako Barne ministerioak indar gehiago metatu zuen Bilbon, zer gerta ere. Jakina, egurra banatzen hasi ziren ezer gertatzen ez zen tokian eta unean, eta orduan bai, zer gerta hura gertatu zen. Teknika zaharra. Lekeition, 1976ko Antzar egunaren gauean bizi izan genuen: grisak zain izan ziren herri inguruan gertatu beharreko hura noiz gertatuko eta herrian su batean sartzeko. Jokabidea Ertzainek errepikatu zuten 2009an.

Pena bat Egin-en hemeroteka ez egotea sarean. Eta Sustraia-rik ez da Bizi gaitezen bakean gisako artikulu asmo onez beteak idazteko.

 

 

 

 Aldizkaria ikusi eta jaisteko, egin klik hemen: Sustraia 8, kaleratutakoa

 Aldizkaria ikusi eta jaisteko, egin klik hemen: Sustraia 8, originala

 

 

 

 

SUSTRAIA 7

Sustraia 7 honetan ikusten zein baliabide urri zeukaten Sustraiakoek: azaleko argazkiak fotokopiak dira, eta jaien gainean barruan daudenak ez daude originalean. Bueltatu egiten zituzten, antza. Ea osatzerik duten: Toniren artxiboa udaletxean dago; Victorrena, Kiñukan, eta Galanenaren gainean ez dakigu ezer. Eta zenbaki honetan ageri ez badira ere, Clareten eta Apraizen artxiboak galdutzat jo behar ote ditugu?

 

Jaien argazki-erreportajetik aparte, jaien balorazio bat, Migel Muñozekin elkarrizketa bat ―lehen, orain lez, ezin zan bizi artetik― eta bete bat Manuel Endeizarekin: jubilatuen bizimodua asko hobetu da, baina komeni da irakurtzea nondik gatozen jakiteko.

Eta bestelako argazki batzuk: Alfa Alfa zeneko bat ―gogoratu zelako hatsa zabaltzen zen herrian eta nola zikintzen zigun erreka― eta goiko errotonda dagoen lekuan zegoen zabortegikoak. Herri dotorea daukagu, baina lan handia egin behar izan da horretarako.

 

 

 

 Aldizkaria ikusi eta jaisteko, egin klik hemen: Sustraia 7, kaleratutakoa

 Aldizkaria ikusi eta jaisteko, egin klik hemen: Sustraia 7, originala

 

 

 

SUSTRAIA 6

Gaztedi-ren enegarren krisia. Antzoki zineman prezioak pelikularen araberakoak. Alfabetatzea Gau eskolak AEK bihurtu zirenean. Jaietan eta antzarretan neskak parte hartzea librea aldarrikatzen. Egunerokoan elizako organoa konpondu dela esaten da: 47 urte geroago erabat hondatuta omen dago.

Mundua bero dabil aspaldion eta soldadutza berriro derrigor jartzekotan omen dabiltza. Duela 47 urte bagenekien soldadutzaren kontra geundela. Berrio etorri beharko dute intsumisoek, antza.

 

 

 

  

 

 Aldizkaria ikusi eta jaisteko, egin klik hemen: Sustraia 6, kaleratutakoa

 Aldizkaria ikusi eta jaisteko, egin klik hemen: Sustraia 6, originala

 

 

SUSTRAIA 5

Sustraia 4a Editorialarekin hasten da: argi ikusten da zer zailtasun izan zituzten aldizkariari eusteko.

Deigarria, benetan ere, Besteena atalean Anaitasuna aldizkaritik hartutakoa:

 

 

 

NAHIA aldizkaria ez dugu ezagutzen, baina hor mentatzen den herria Lekeitio ez bada, antz handia dauka.

 

Arrantzaleak: Hil ala Bizi? artikuluaren buru, argazki bi. Iraganeko argazki bi. Ezkerraldeko itsasontzietatik bakarra ez da geratzen Lekeition. Sasoi batean, Ondarzabali eutsi genion ondare moduan, baina hondora bota genuen dirurik ez zegoela eta. Bigarrena, Isidorren kabana zen. gaur egun etxeak daude hor eta pilateseko zentro bat. Kabana du izena. Artikuluan, "portua hutsitu nahi dela" esaten da eta gunea turistiko bihurtu. Bada, helburua beteta dago: itsasontzi bakarra geratzen da ―salgai dago―, eta portua Kirol portua dugu. 

 

 

1974ko Aste kulturalaren gainean hurrengoan egingo dugu berba.

Sasoi honetarako ―editorialean esaten den bidetik―, Sustraiako ekipoa hasita zegoen: Miren Bego Antxustegi eta Miren Agur Meabe batu ziren, eta horien eskutik, aurrerago, Mirari Eskribano eta Txaro Lauzirika. Zorione Aboitiz ere tartean zebilen eta egunerokoa Jose Antonio Aranburu Natxik egiten zuen.

 

Interesgarria, eskoletan gertatutakoaren kontakizuna: nagusiok beti gazte eta gaztetxoen bideetan esku hartzen.

 

 

 

Azalean, Faro, eta Faro Faro Amandarri zen

 

 Aldizkaria ikusi eta jaisteko, egin klik hemen: Sustraia 5, kaleratutakoa

 

 Aldizkaria ikusi eta jaisteko, egin klik hemen: Sustraia 5, originala

 

 

 

 

SUSTRAIA 4

Manuel Endeizaren artikulu bat! Manuel Endeiza, jubilatuen etxeari izena eman ziona! Manuel Endeiza, jaietako programan jubilatuaren eguna eta haien ohorean bazkaria sartzea lortu zuena. Ezinbesteko eragilea gaur egun Talako taberna dagoen lekuan jubilatuen lokaka ―orduko hartan, Saridunen etxea― sortzeko. Komunistia.

 

Eta, Jose Antonio Elu. Nekaezina, gizona. 1978an oholtzan, kitarra eskuan eta kantuan. Hala segitzen du. Alfredo Kobeagak ere segitzen, baina beste batzuekin. Jon Josu Badiolak, berriz, motorrean aurkitu du askatasuna. Eta Endeizak beste bake klase bat dauka, halako bakerik bada.

 

Eta beste batzuk.

 

Zenbaki honetan alde batera utzi zituzten, antza, vietnamita eta multikopista, zeregin honetarako behintzat. Zenbaki honetatik aurrera, orrialdearen aurreko aldean ez da nabaritzen atzekoan jartzen duena, eta alderantziz.

Dagoeneko, Sabin Madariaga Sabiño ere tartean zebilen.

 

 

 

 

 

 Aldizkaria ikusi eta jaisteko, egin klik hemen: Sustraia 4, kaleratutakoa

 

 

 

 Aldizkaria ikusi eta jaisteko, egin klik hemen: Sustraia 4, originala

 

 

SUSTRAIA 3

Sustraia 3a azaletik bertatik dator borrokalari: argi dago ez dela informazio-aldizkari hutsa. Azalak joera bat erakusten du: busti egiten da; zentral nuklearrak ez dira onak, eta haien kontra egin beharra dago. 

 

Eta kargu hartzen zaie udal agintariei: zentral nuklearren kontrako itxialdi bat zen egitekoa udaletxean larunbat batetan, eta zarratuta agertu zen, bertako langileak greban zeudelako aitzakian. langileek berek gezurtatu zuten baieztapen hura eta azaldu zuten zarratzeko agindua goitik etorri zela. Goi-goitik ere ez zen etorriko, bestla zergatik ibili langileak greban zeudela esaten?

 

Eta kargu hartzen hasita, EGIN egunkariarentzat ere bada egurrik: herriak egina herriarentzat, baina, itxura batean, herritarron ahotsik barik.

 

Irakurleak mintzo atalean, gutun bi: Zer euskara-eredu erabili da bat, eta bestea, lidergoak eta asanblearismoa. 47 urte geroago, borroka beretan gaude sartuta. Zaharrak berri, beraz

Elkarrizketa bat ere bada: Ume atzeratuen arduradunekin galdezka. gaur egun herri-aldizkari batetan atzeratuak berba erabiliko balute hemen erabiltzen den moduan, plazan erreko lituzkete. Ez dakigu nortzuk ibili ziren talde hartan, baina emakume ―ze andrazkoak ziren denak― haiek beren seme-alabak eskolatzearen alde izugarria izan zen: haien lanari esker, ume horiek eskolatuta daude beste ume guztiekin batera eta behar dituzten laguntza gehigarriekin.

 

Olerkiak, zelan ez, Joseba Alcalderenak dira.

 

 

 Aldizkaria ikusi eta jaisteko, egin klik hemen: Sustraia 3, kaleratutakoa

 

 

Oharra 1. Ez egin kasurik orrialde-zenbakiei: oker daude, eta berrantolatu egin behar izan dugu. Hemen daukazuena logikoena da; gure ustez, jakina.

 

Aldizkaria agertu zen moduan ikusi eta jaisteko, egin klik hemen: Sustraia 3, ordena okerrekoa

 

Eta Koskaren ostean, Errobi. Gure lekukotasuna.

 

Gure lekukotasuna

 

Zuen aurrean, jaun-andereak,
ibiltzen gara askotan...
bozkarioa ezarri nahiz
denen gogo-bihotzetan!
Baina giroa, ez dago naski,
alaitzeko denboretan ...
Oraindik ere gure herria
ari baita negarretan! (bis)

 

Sustraiakoak ere sentipen berak izango zituztelakoan gaude.

 

Oharra 2. Oraingoan ez dago originalik.

 

 

SUSTRAIA 2

Gabonak denbora tarte zabala da, zabalegia behar bada gauza batzuetarako, eta Sustraia 2 irakurrita jakin dugu zein egunetan kaleratu zuten Sustraia 1: Inozenteen egunaren biharamunean, hau da, 1977ko abenduaren 29an.

 

Koskaren diskoaren iruzkinaren bigarren partea dator. Gainera, jakin dugu Sustraiaren berri eman zutela Egin-en. Lagun arteko futbol txapelketa noiz hasi zen ere ageri da (ondo dago datak zehaztea ez ibiltzeko ez naiz akordatzen esaten). Zentral nuklearren arazoa ere ageri  agertu zen KANekoen (komite antinuklearra) eskutik. 

 

Baina, benetan nabarmentzekoa zenbaki honetan Ay ELIAS edo Sustraiaren kritika artikulua dugu. Zer ez genukeen emango jakitearren nor dagoen Dordoka meketrefe horren atzean.  

 

Horteradak eta menbrillokeriak diño, lehenengo zenbakiaren gainean esan ere. Ez zuten bide txarretik hartuko Sustraiakoek, aurrera egin zuten eta. Akats tipografikoena idatz makinarekin eta Typex-arekin idazten denean, zer esango dugu bada? Guk ordenadorean idazten dugu eta zuzentzaile ortografikoarekin.

Segitzen dugu, bada, jakin barik nork idazten zituen artikuluok. Irudiak ere, gehienak, originalak dira eta pentsatzen dugu Jabi Barcina izan daitekeela egilea eta Pototo bera, ondo dibujatzen zuen eta.

 

 

 

 Aldizkaria ikusi eta jaisteko, egin klik hemen: Sustraia 2, kaleratutakoa

 

 Aldizkaria ikusi eta jaisteko, egin klik hemen: Sustraia 2, originala

 

 

SUSTRAIA 1

Gaur, Sustraia aldizkariarekin gatoz, Lekeition gehien ―guk dakigula― iraun duen aldizkaria: 1977ko Gabonetan kaleratu zuten lehen zenbakia eta hamar urte geroago, 1987an, azkena, 51 zenbakia. Egia esateko, zenbaki bat salto egin zuten, eta haiek ere ez dakite zergatik, beraz 50 zenbaki atera zituzten 10 urtean.

 

Hasieran, 1976an sortutako Gaztedi gazte elkartearen erdi buletin, herriko erdi buletin sortu zen. Gaztedi gazte elkarte modura amaitu zenean, bertan sortutako batzorde batzuk beren kontura segitu zuten: Azkue zineforum eta argazki taldeak, Hondartzako lagun arteko futbol txapelketak, eta Sustraia aldizkariak.

 

Sustraiaren lehen zenbaki honen arduradun Gaztediko zuzendaritza izan zen batez ere, eta tartean izan ziren besteak beste: Julen Atxurra Pototo, Teodoro Meabe Tetxu, Iñaki Malaxetxebarria, Aitor Etxebarria, Aitor Munitis, Joseba Alcalde...

 

Zati batzuk vietnamita batekin inprimatu ziren eta beste batzuk ―irudidunak― multikopista batean. Eta edukiari dagokionez, Gaztediko batzordeetan landuak gehien bat: hemeroteka, euskal kultura, alfabetatzea, sormen saila, ―azken bi hauek zenbaki guztietan izan zuten lekua― jolasgarriak...

Aritikuluen egileak zoritxarrez ez dakigu nortzuk izan ziren, eta Sustraiakoek ere ez. Behar bada, editoriala Pototok egingo zuen eta kulturakoa Aitor Etxebarriak. Poesia bai, sinatuta dago eta: Joseba Alcaldek.

Artikulu batean, Gaztedirako berariazko liburutegi bat sortzeko proposamena dago eta interesgarria da harekin batera datorren irudia; izan ere, Gizarte etxearen adar baten oinplanoa da: eskumako adarra, zine-aretoaren gainekoa. Gela bakoitzean 13-14 urteko 50-60 ikasle sartzen baziren, kalkulatu neurria. Eta ezkerreko adarra ez da ageri.

 

Bide batez, argi geratzen da nagusiek ―nagusien ikuspegitik eta nagusiek kudeatuta― gazteentzat sortutako azpiegiturek ez dituztela gazteen beharrak asetzen normalean.

Sabiñok bidali dizkigu faltan izan ditugun zenbakiak, eta, beraz, kaleratutako guztiak ditugu dagoeneko. Gainera, agindu digu originalak ere eskaneatu eta bidaliko dituela. Hala, bada, baten prezioan bi ipiniko dizkizuegu eskura.

Salneurria 25 pezeta.

 

 

 

 Aldizkaria ikusi eta jaisteko, egin klik hemen: Sustraia 1, kaleratutakoa

 

 

 Aldizkaria ikusi eta jaisteko, egin klik hemen: Sustraia 1, originala

 

Kaleratutakoen kalitatea ez da ona, diru gutxirekin ezin da-eta ezer kalitatez inprimatu. Eta originalek erakutsi digute nola egiten zuten lan: orduko zelo gardenak orban marroi bihurtu dira.

 

Zati batzuk vietnamita batekin inprimatu ziren, eta beste batzuk ―irudidunak― multikopista batean.  Prekaritatea. Kostran ere sumatzen da hori. Zerikusirik ez geroagoko Dzangarekin, eta are gutxiago Zer Esanarekin.

Juan Rodriguez Rosales

Gaurko egunez, 1984an, ETAk Juan Rodriguez Rosales hil zuen. Valdepeñas de Jaenekoa zen (Jaen), baina urte luze zeraman Lekeition bizitzen. Udaltzaina zen eta 48 urte zituen.

 

Nacionalismo Vasco en Lekeitio

Lekeition Euskal Abertzaletasuna 

 

1998an, Agurtzane Lakak eta Iñaki Goioganak Nacionalismo Vasco en Lekeitio/Lekeition Euskal Abertzaletasuna izeneko liburua kaleratu zuten. Harriak eta iraganeko izen ustezko handiak bazter utzi, eta azken urteetako gure historiaren alde bati argi ematea iragartzen zuen liburuak. 

Irakurri, eta gazi-gozo. Liburuaren izenburuak biztutako jakin mina ez  da bete, eta, beraz, gazitik gehiago gozotik baino; izan ere, liburuaren izenburua eta edukia ez datoz bat. 

Francoren eskolak, irakasle erabat erdaldunek eta gure guraso eta ingurukoen beldurrak-edo ezkutuan utzi zigun gure historiaren alde hori, eta ezkutuan segitzen du neurri handi batean gaur egunean ere. Lekeitioko historia hori esan nahi dugu.

Liburuak, gehien bat, Lekeitioko batzokiaren historia kontatzen du: nola sortu zen, nola galdu zen gerran eta nola berreskuratu zuen EAJk demokraziak dezente aurrera eginda. Baina, 1939tik 1976 arteko ezertxo ere ez da aipatzen liburuan, eta hori hutsune handia da, izenburuak besterik iragarri arren. Dena dela, interesantea da.

Edo ez ote ziren, bada, abertzaleak Paul Seijo, Santi Alonso eta Jabier Olabarriaga Bull? Guk dakigula, EGIkoak izateagatik atxilotu zituzten 1971n.

 

 

 

 

 

Ez ote ziren abertzale Jon Mikel Seijo eta Patxi Biskert (Lekeition atxilotuak 1972ko irailean) eta Jon Grande (erbestera ihes egindakoa)?

Ez ote dira nahikoa abertzale Jon Plaza eta Zorion Elordieta 1974an kartzelaratuak?

Horiek eta beste asko dira abertzaletasunaren konpainia eta parte Lekeition, 1937ko apirilaren 28ra arte arte eta 1937ko apirilaren 28tik aurrera.  Egunen batean kontatu beharko dugu horien guztien historia!

Liburura bueltatuta, gu ume ginela, etxe hura ez zen batzokia (ez genekien batzokia zer den ere). Lehenengo, Cosmopolitan izan zen, eta gero, Vitoria Park. Behin ere ez genuen zapaldu leku hura sasoi hartan: ez bide zen gu bezalako jentilajearentzat.

Gero jakin genituen bestelakoak, eta, 1998an, hutsunetxo hura bete zuen liburu honek. Baina Euskal Nazionalismoaren historia Lekeition batzokiaren historia baino askoz ere gehiago da.

 

 

 

 

Liburua eskuratzeko, egin klik hemen: Nacionalismo Vasco en LEKEITIOn Euskal Abertzaletasuna

 

Kuriosoa halakoak esatea gu ere historia horren parte izanda. Horren froga modura, haur behean gure ekarpen txikia Lekeitioko batzokia egiteko.

 

 

 

KALERA

Orain argitalpena hamabostaldi baten harikoa zen, eta behin-behinekoa. Amnistiaren aldeko batzordekoek izan zuten sarriago-edo kaleratu zuten beste bat ere: Kalera. Zoritxarrez zenbaki bakarra daukagu; garrantzitsua, ordea. Ez genuen nahi halakorik, baina nahiak hutsalak dira. Pototo, urrun zebilen ordurako, eta gu, oraindik ere, KALERA aldarrikatzen ari gara.

 

 

 

 

Argitalpena ikusi eta jaisteko, egin klik hemen: KALERA, Lekeitioko Amnistiaren Aldeko Komitea

 

Erdiko orrialde bikoitza: